شناسایی و تعیین نژادهای ویروس وای سیب زمینی (pvy)به روش مولکولی در مزارع سیب زمینی استان خراسان شمالی

سیب زمینی یک محصول مهم جهانی است و در ایران نیز در دهه گذشته وسعت کشت آن افزایش یافته است. ویروس وای سیب زمینی یکیازویروس هایمخربدرخانوادهسولاناسه وبخصوص سیب زمینی محسوب می-شود. در برنامه های تولید ارقام مقاوم یا متحمل در برابر بیماری های ویروسی سیب زمینی، داشتن اطلاعات کافی از نوع نژادها و پراکنش آن ها در مناطق کشت کشور از مهم ترین پیش نیازها محسوب می شود. بدین منظور برای ردیابی و تعیین نژاد های این ویروس در استان خراسان شمالی در تابستان سال 1391 تعداد 130 نمونه از برگ های تازه سیب زمینی دارای علائمی نظیر موزاییک، نکروز و کلروز از مزارع سیب زمینی واقع در شهرستان های بجنورد، شیروان و فاروج به طور تصادفی جمع آوری شد. سپس بااستفاده ازآنتی سرم چند همسانه ایpvyو باآزمون سرولوژیکی الایزای غیر مستقیم مورد بررسی قرار گرفتند که در نهایت تعداد58نمونه، دارای علائم نقوش سبز تیره و روشن (موزاییک)، نکروز و کلروز روی برگ های سیب زمینی درآزمون الایزاواکنش مثبت نشان دادند. درطول دوره تحقیق به منظوربررسی دامنه میزبانی،نوع علائم،خالص-سازی بیولوژیکی وتکثیرویروس، عصاره تعدادی از نمونه هایی که در آزمون الایزا مثبت ارزیابی شدند، بر روی گیاهانchenopodiumamaranticolor (ایجاد نقاط نکروتیک)، nicotiana.tabacumcv.samsun،nicotiana. turkishوnicotiana.virginia(موزائیک، نکروز و کلروز سطح برگ) مایه زنی شدند.rna ویروس با استفاده از کیت کیاژن استخراج و برای ساخت cdna بوسیله آغازگرهای اختصاصی رونویسی معکوس گردید و با استفاده از جفت آغازگرهای اختصاصی هر نژاد که در ناحیه cp طراحی شده بود، در واکنش rt-pcr تکثیر شد. بعد از تایید بر روی ژل آگارز 1% در الکتروفورز نمونه های آلوده به pvy در محدوده 609 نوکلئوتیدی ایجاد باند نمودند. آغازگرهایاختصاصی طراحی شده برای pvyقادر به شناسایی نژادهای c، o و ntn ویروس وای درعصاره گیاه آلوده بودندوکاملاًاختصاصی عمل کردند. این اولین گزارش از شناسایی نژادهای o، c و ntn از مزارع سیب زمینی استان خراسان شمالی به روش مولکولی rt-pcr می باشد. محصول pcr ترادف یابی شد و ترادف های بدست آمده با تعدادی از ترادف های موجود در بانک ژن مقایسه شدند. همردیف سازی چندگانه و آنالیز فیلوژنتیک با نرم افزار dnaman انجام و درخت فیلوژنتیک مربوطه ترسیم گردید. آنالیز فیلوژنتیک نشان داد که جدایه های خراسان شمالی در مقایسه با جدایه های ایران و سایر نقاط دنیا در دو گروه کلی قرار می گیرند که جدایه o خراسان شمالی در یک گروه جداگانه قرار می گیرد. جدایه ntn خراسان شمالی در کنار جدایه هایی از برزیل و کرمان قرار می گیرد و جدایه c در کنار جدایه هایی از اصفهان، فارس، آذربایجان، کرمان و همدان از ایران قرار می گیرد.